ORIGINAL RESEARCH

 

Basisteoretiese vertrekpunte op die aard en die begronding van 'n skrifgefundeerde liturgie

 

Basic theoretical starting points on the character and foundation of a scriptural based liturgy

 

 

S.P. van der Schyff; B.J. de Klerk

Vakgroep: Praktiese Teologie, Potchefstroomkampus, Noordwes-Universiteit, POTCHEFSTROOM. E-pos: elmarie.vanderschyff@nwu.ac.za ben.deklerk@nwu.ac.za

 

 

---

OPSOMMING

Liturgie is alle religieuse handelings wat deur die gelowige verrig word wanneer God ontmoet word, daar na Hom geluister word, Hy aanbid en verheerlik word en daar in die samekoms en die daaglikse lewe godsdiens beoefen word. Tradisioneel was liturgie tot eredienshandelinge op Sondae in die kerk en die liturgiese volgorde onder die erediens beperk. In die etimologiese ontleding van die begrip "λειτουργία" kan egter tot die gevolgtrekking gekom word dat liturgie 'n dinamiese handeling is wat op Godsverering dui wat vanuit die erediens oorspoel na die daaglikse lewe van die Christen. Ten einde hierdie paradigmaverskuiwing te kan verantwoord, is dit nodig om eerstens basisteoretiese vertrekpunte vir die liturgie neer te lê. Hierdie basisteoretiese vertrekpunte moet teologies begrond wees aangesien liturgie 'n sentrale moment in die mens se godsdiensbeoefening inneem. Terselfdertyd moet hierdie perspektiewe 'n antwoord bied op die vraag hoe liturgie teologies beskou behoort te word. Die skrywers gaan van die standpunt uit dat liturgie in die verbond- en die koninkryksperspektiewe as openbaringslyne in die Skrif gegrond is.

Kernbegrippe: basisteoretiese perspektiewe, koninkryk, liturgie, aard van verbond liturgie

---

ABSTRACT

Liturgy denotes all the religious acts and activities performed by Christians when meeting God, listening to Him, and glorifying Him during the worship service and in life. Traditionally the expression "liturgy" referred to acts and activities performed during the Sunday worship service and primarily denoted the sequence of acts followed during the service. However, an etymological analysis of the concept "λειτουργία" indicates that liturgy is a dynamic action that points to the worshipping of God that flows over from the Sunday worship service into the everyday life of the Christian. In order to justify this paradigm shift, it is in the first instance necessary to formulate basic theoretical perspectives for the liturgy. These basic theoretical perspectives must be founded theologically, because liturgy forms a central component of man's worship service. These perspectives must simultaneously provide an answer to the question as to how liturgy must theologically be viewed. The authors work from the viewpoint that liturgy is founded in the covenant and kingdom's perspectives as lines of revelation.

Key concepts: basic-theoretical perspectives, covenant, kingdom, liturgy, character of liturgy

---

 

 

“Full text available only in PDF format”

 

 

Geraadpleegde bronne

BALZ, H. 1981. Exegetical Dictionary of the New Testament. Vol. 2. Grand Rapids: Eerdmans.         [ Links ]

BARNARD, A.C. 1981. Die erediens. Pretoria: NG Kerkboekhandel.         [ Links ]

BEASLY-MURRAY, G.R. 1986. Jesus and the kingdom of God. Grand Rapids: Eerdmans.         [ Links ]

BREED, G. 1994. Kategese en geloofsopvoeding. Potchefstroom: PU vir CHO. (Th.D.-proefskrif.         [ Links ])

BRIENEN, T. 1987. De liturgie bij Johannes Calvijn: zijn publicaties en zijn visies. Kampen: De Groot/Goudriaan.         [ Links ]

CALVYN, J. 1986. Institusie van die christelike godsdiens. Boek 2. Vert. deur H.W. Simpson. Potchefstroom: Calvyn Jubileumboekefonds.         [ Links ]

COURT, J.M. 1994. Revelation. Sheffield: Sheffield Academic Press.         [ Links ]

DE JONG, J.A. 2001. The kingdom of God and modern society. In die Skriflig, 35(2):233-252.         [ Links ]

DE KESEL, J. 2000. Onze tijd en het leven van een Christen. Tijdshricft voor liturgie, 84(1 & 2):15-26.         [ Links ]

DE KLERK, B.J. 1987. Die Heilige Gees en die verhouding skriflesing, prediking en gebed in die erediens. Potchefstroom: PU vir CHO. (Th.D.-proefskrif.         [ Links ])

DE KLERK, B.J. 1988. Koninkryk, Gees en Woord in die gebed van Efesiërs 3:14-21. (In Coetzee, J.C., red. Koninkryk, Gees en Woord: huldigingsbundel aangebied aan prof. dr. Lambertus Floor. Pretoria: NG Kerk-boekhandel. p. 38-54.         [ Links ])

DE KLERK, B.J. 2000. Die liturgie van die huisgesin. (In Van Wyk, J.H., red. Kerk- en Christenwees vandag. Potchefstroom: Potchefstroomse Teolo-giese Publikasies. p. 90-109.         [ Links ])

DE KLERK, J.J. 1982. Liturgiese grondlyne. Kaapstad: NG Kerkuitgewers.         [ Links ]

DE KLERK, W.J. 1976. Liturgiese vernuwing? Potchefstroom: Instituut vir die Bevordering van Calvinisme. (Studiestuk, 109.         [ Links ])

DEDDENS, K. 1981. Waar alles van Hem spreekt. Groningen: De Vuurbaak.         [ Links ]

DELRUE, M. 2001. Pleidooi voor een nieuwe liturgische ruimte. Tijdschrift voor liturgie, 85(1 & 2):36-44.         [ Links ]

DIJK, K. 1955. De dienst der prediking. Kampen: Kok.         [ Links ]

FENWICK, J.R.K. & SPINKS, B.D. 1995. Worship in transition: the liturgical movement in the twentieth century. New York: Continuum.         [ Links ]

FERREIRA, I.W. 2002. Die kerk se sending in diens van God se koninkryk. Potchefstroom: PU vir CHO. (Th.M.-verhandeling.         [ Links ])

FLOOR, L. 1981. Die evangelie van die koninkryk. Pretoria: NG Kerkboek-handel.         [ Links ]

FRETHEIM, T.E. 1997. New International Dictionary of Old Testament Theology and Exegesis. Vol. 4. Grand Rapids: Zondervan.         [ Links ]

GEREFORMEERDE KERKE IN SUID AFRIKA. 1997. CJBF-deputate: ons kerke se lewe weerspieël in ons liturgie. Potchefstroom: Administratiewe Buro.         [ Links ]

GISPEN W.H. 1998. Bybelse Ensiklopedie. Uit Nederlands vertaal. Logos Library System. 2e hers. uitg. Kaapstad: Verenigde Protestantse Uitgewers.         [ Links ] [CD].

GKSA kyk GEREFORMEERDE KERKE IN SUID AFRIKA

HARPER, J. 1991. The forms and orders of western liturgy from the tenth to the eighteenth century. Oxford: Clarendon.         [ Links ]

HARRIS, R.L. 1980. Theological wordbook of the Old Testament. Chicago: Moody.         [ Links ]

HEIDELBERGSE KATEGISMUS. 2001. (In Psalms en Skrifberymings. Wellington: NG Kerkuitgewers. p. 33-72.         [ Links ])

HELBERG, J.L. 1996. Is God 'n Verbondsgod? Die aard van die verbond tussen God en die gelowige. In die Skriflig, 30(2):223-237.         [ Links ]

HEYNS, J.A. 1994. Die koninkryk van God - grondplan van die Bybel. Skrif en kerk, 15(1):1-12.         [ Links ]

HEYNS, W. 1903. Liturgiek. Grand Rapids: Holkeboer        [ Links ]

JANSE VAN RENSBURG, J. & HOFFMAN, L. 2003. Die impak van die verbond op 'n paradigma vir pastoraat. Acta theologica, 2003(2):239-253.         [ Links ]

JENNI, I. & WESTERMAN, C. 1997. Theological lexicon of the Old Testament. Vol. 3. Peabody: Hendrickson.         [ Links ]

JONKER, H. s.a. Liturgische oriëntatie. Wageningen: Zomer & Keunings.         [ Links ]

KLAUSER, T. 1973. A short history of the Western liturgy: an account and some reflections. Trans. by John Halliburton. London: Oxford University Press.         [ Links ]

KLOPPERS, M.H.O. 1993. Verbond en sosiale prediking - sosiale aspekte in die teologie van Deuteronomium. Skrif en kerk, 14(2):236-248.         [ Links ]

KÖNIG, A. 1988. Koninkryksteologie of verbondsteologie? Hervormde teologiese studies, 44(2):355-364.         [ Links ]

KRIKKE, S. 1976. Veranderd levensbesef en liturgie: een verkenning van Gods-dienswijsgerige en liturgische aspecten der randkerkelijkheid. Amsterdam: Van Gorcum.         [ Links ]

LEUSCHNER, W. 2004. Atmosfeer in die erediens. Potchefstroom: Noordwes-Universiteit. (Ph.D.-proefskrif.         [ Links ])

LOUW, J.P. & NIDA, E.A. 1988. Greek-English Lexicon of the New Testament. New York: United Bible Societies.         [ Links ]

MAYNARD-REID, P.U. 2000. Diverse worship. Downers Grove: InterVarsity.         [ Links ]

MÖLLER, F.P. 1998. Kingdom of God, church and sacraments. Vol. 4. Pretoria: Van Schaik.         [ Links ]

NEL, M. 1990. Die erediens en die wêreld. (In Smuts, A., Vos, C.J.A. & Nel, M., reds. Gesprek oor die erediens: teologiese huldigingsbundel aan prof. A.C. Barnard. Pretoria: NG Kerkboekhandel. p. 172-192.         [ Links ])

PEELS, G.H.L. 2001. The kingdom of God in the Old Testament. In die Skriflig, 35(2):173-189.         [ Links ]

PIETERSE, H.J.C. 1990. Praktiese teologie as kommunikatiewe handelingswetenskap. (In Heyns, L.M. & Pieterse, H.J.C. Eerste treë in die praktiese teologie. Pretoria: Gnosis. p. 49-60.         [ Links ])

PSALMBOEK. 2001. Die berymde en omgedigte Psalms en ander Skrifberymings gebruik deur die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika. Wellington: NG Kerkuitgewers.         [ Links ]

SCHULZE, L.J. 2001. Let your kingdom come. In die Skriflig, 35(2):161-171.         [ Links ]

SENN, F.C. 2000. New creation: a liturgical worldview. Minneapolis: Fortress.         [ Links ]

STRATHMAN, M. 1967. The use of leitourgia. (In Kittel, G., ed. Theological Dictionary of the New Testament. Vol. 4. Grand Rapids: Eerdmans. p. 215-231.         [ Links ])

THERON, P.F. 2002. One Bible, two Testaments: covenant, ethnicity and new creation. Nederduitse Gereformeerde teologiese tydskrif, 43(1 & 2):129-139.         [ Links ]

TRIMP, C. 1983. De gemeente en haar liturgie. Kampen: Van den Berg.         [ Links ]

VAN OOSTERZEE, J.J. 1898. Practische theologie. Utrecht: Ten Bakker Huinink.         [ Links ]

VAN ROOY, H.F. 2000. Vryheid en verbond: 'n Ou-Testamentiese perspektief. In die Skriflig, 34(1):3-16.         [ Links ]

VAN TONGEREN, L. 1997. Liturgie in context. Tijdschrift voor liturgie, 81(3):178-198.         [ Links ]

VAN WYK, J.H. 2001. John Calvin on the kingdom of God and eschatology. In die Skriflig, 35(2):191-205.         [ Links ]

VAN WYK, J.H. 2003. Teologie van die verbond of teologie van die koninkryk? Dogmatiese nadenke oor die verhouding tussen die verbond en die koninkryk as sentrale teologiese temas. In die Skriflig, 37(1):1-26.         [ Links ]

VICTOR, K. 1996. Nogeens! Die kind se plek is in die erediens. Nederduitse Gereformeerde teologiese tydskrif, 37(2):238-256.         [ Links ]

VOS, C.J.A. 1995. Die blye tyding: homiletiek uit 'n hermeneuties-kommunikatiewe perspektief. Pretoria. RGN.         [ Links ]

VOS, C.J.A. & PIETERSE, H.J.C. 1997. Hoe lieflik is U woning. Pretoria: RGN.         [ Links ]

WEANZANA, N. 2003. The theme of the "Kingdom of God" in the Book of Chronicles. Old Testament essays, 16(3):758-766.         [ Links ]

WIELENGA, B. & KÖNIG, A. 1999. Zending: waarom? Verbond als antwoord. In die Skriflig, 33(2):255-271.         [ Links ]

WIERDA, S.J. 2001. Visie op de gemeente. Apeldoorn: Apeldoorn Theologische Universiteit.         [ Links ]