ORIGINAL RESEARCH

 

De strijd om de richting van de Westerse cultuur

 

The struggle around the direction of Western culture

 

 

E. Schuurman

Emeritus: Reformatorische Wijsbegeerte, Universiteit van Delft, DELFT. Email: eschuurman37@hetnet.nl

 

 

---

SAMENVATTING

Herbert Marcuse is de belangrijkste vertegenwoordiger van de culturele revolutie van de twintigste eeuw. Hij vertegenwoordigt de weerstand in de Westerse cultuur tegen het wetenschappelijk-technisch ideaal van de Verlichting. Zijn vrijheidsideaal heeft niettemin dezelfde wortels.
Sinds de Verlichting wordt de Westerse cultuur beheerst door de strijd tussen deze twee idealen. Om de strijd te verminderen en de spanning in de cultuur te laten afnemen, is een transformatie van de cultuur noodzakelijk. Daarvoor hebben we een verlichting van de Verlichting nodig. In het oude cultuurparadigma wordt de natuur als levenloos gezien en, gezien dat ethisch kader, uitgebuit door grenzenloze manipulatie. Vandaag zien we hoe de technisch-economische ontwikkeling op grote schaal het "leven" bedreigt en vaak al vernietigt. Een verantwoorde cultuurontwikkeling vertegenwoordigt een cultuurparadigma dat de aarde in ontwikkeling ziet naar een grote tuinstad in het perspectief van gerechtigheid en liefde. In die toekomstige cultuurontwikkeling moeten economie en technologie het leven dienen. In dat perspectief de cultuur ontwikkelen, betekent een geestelijke en filosofische strijd in de richting van een transformatie van de materialistische Westerse cultuur.

Kernbegrippen: culturele paradigmaschuif, culturele revolutie, culturele transformatie, technologie, Verlichting

---

ABSTRACT

Herbert Marcuse is the most important representative of the cultural revolution of the sixties of the twentieth century. He represents resistance against the scientific-technological ideal of the Enlightenment. His ideal of freedom has, nevertheless, the same roots.
Since the Enlightenment Western culture has been characterised by a struggle between the freedom ideal and the scientific-technological control ideal. To lessen the tension we need a cultural transformation. Therefore we need an enlightenment of the Enlightenment. In the old cultural paradigm, nature is seen as lifeless and, given that framework, is exploited by unbridled manipulation. Today we see how the technological-economic development threatens "life" itself, to the point of destroying it. A responsible cultural development summons a representation of culture that depicts earth as a garden tended by humans. The garden has to be developed in the perspective of a city garden, where righteousness, love and therefore protecting life are the main principles. To follow such guidelines implies a spiritual and philosophical struggle in the direction of a transformation of Western culture.

Key concepts: cultural paradigmshift, cultural revolution, cultural transformation, Enlightenment technology

---

 

 

Full text available only in PDF format.

 

 

Geraadpleegde bronne

BARBOUR, I. 1990. Religion in an age of science. San Francisco: Harper.         [ Links ]

DOOYEWEERD, H. 1959. Vernieuwing en bezinning: om het reformatorisch grondmotief. Zutphen: Van den Brink.         [ Links ]

GRAY, J. 2007. Blackmass: apocalyptic religion and the death of Utopia. London: Penguin.         [ Links ]

HABERMAS, J. 2005. Zwischen Naturalismus und Religion. Frankfurt am Main: Suhrkamp.         [ Links ]

HITTINGER, R. 1995. Christopher Dawsons's insights: can a culture survive the loss of its religious roots? (In Collens, F.T., ed. Christianity and Western civilization. San Francisco: Ignatius. p. 115-126.         [ Links ])

HUNTINGTON, S. 1996. The clash of civilizations and the remaking of worldorder. New York: Simon & Schuster.         [ Links ]

KONINGSVELD, H. 2006. Het verschijnsel wetenschap. Amsterdam: Boom.         [ Links ]

KUHN, T.S. 1962. The structure of scientific revolutions. Chicago: University of Chicago Press.         [ Links ]

KÜNG, H. 1997. Weltethos für Weltpolitik und Weltwirtschaft. München: Piper Verlag.         [ Links ]

MARCUSE, H. 1962. Eros and civilization. New York: Vintage.         [ Links ]

MARCUSE, H. 1964. One-dimensional man. Boston: Beacon.         [ Links ]

NEWMAN, J. 1997. Religion and technology: a study in the philosophy of culture. London: Westport.         [ Links ]

NOBLE, D.F. 1997. The religion of technology: the divinity of man and the spirit of invention. New York: Knopf.         [ Links ]

OPSCHOOR, J.B. 2007. "Wealth of nations" or a "common future": religion-based responses to unsustainability and globalisation. (In Klein Goldewijk, B., ed. Religion, international relations and development cooperation. Wageningen: Academic Publishers. p. 247-281.         [ Links ])

RATZINGER, J. 2005. Waarden in tijd van ommekeer. Antwerpen: Lannoo.         [ Links ]

SCHUURMAN, E. 2004. Geloven in wetenschap en techniek: hoop voor de toekomst. 2e dr. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn.         [ Links ]

SCHUURMAN, E. 2005. The technological world picture and an ethics of responsibility. Sioux Centre: Dordt College.         [ Links ]

SCHUURMAN, E. 2009. The challenge of Islam's critique of technology. (In Goheen, W. & Glanville, E.G., eds. The gospel and globalization. Vancouver: Regent College Publishing. p. 199-217.         [ Links ])

SIMONS P. 2007. Tilling the good earth: the impact of technicism and economism on agriculture. Potchefstroom: North West University Press.         [ Links ]

STÖCKLEIN, A. & RASSEM, M., herausg. 1990. Technik und Religion. Düsseldorf: VDI Verlag.         [ Links ]

SWEARINGEN, J.C. 2007. Beyond paradise: technology and the kingdom of God. Oregon: Wipf & Stock.         [ Links ]

VAN DER WAL, K. & GOUDZWAARD, B. 2006. Van grenzen weten: aanzetten tot een nieuw denken over duurzaamheid. Budel: Damon.         [ Links ]

VAN DER WALT, B.J. 2007. Transforming power: challenging contemporary secular society. Potchefstroom: Institute for Contemporary Christianity in Africa.         [ Links ]

ZUIDEMA, S.U. 1970. De revolutionaire maatschappijkritiek van Herbert Marcuse. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn.         [ Links ]