Abstract

VAN GEEST, Paul. Armoede en menselijke waardigheid: Het magis-terium van de katholieke kerk over de wisselwerking tussen beide. Tydskr. geesteswet. [online]. 2020, vol.60, n.3, pp.646-657. ISSN 2224-7912.  http://dx.doi.org/10.17159/2224-7912/2020/v60n3a5.

Zich bewust van de kloof tussen rijk en arm die zich in de sociale en maatschappelijke omwentelingen aan het einde van de negentiende eeuw ontstond als gevolg van de Industriële Revolutie, legde paus Leo XIII vooral met zijn encycliek Rerum Novarum de basis voor een katholieke sociale leer. In deze bijdrage zijn de visies weergeven die zijn opvolgers vanaf 1878 in hun respectievelijke encyclieken en toespraken op basis van deze leer hebben ontwikkeld met betrekking tot de bestrijding van armoede. In de wijze waarop de pausen Pius IX, Joannes Paulus II en Franciscus alle mensen van goede wil aanzetten tot de bestrijding van de armoede is een ontwikkelingsgang te ontwaren. Al thematiseren de pausen Leo XIII, Pius XI, Joannes Paulus II en Benedictus XVI in hun respectievelijke sociale encyclieken de armoede niet uitdrukkelijk: de economische mechanismen, waardoor rijken steeds rijker en de armoede voor grote delen van de bevolking toeneemt, stellen zij voortdurend aan de kaak. Dit doen zij door enerzijds de oorzaken van deze mechanismen op noemer te brengen en anderzijds, oplossingsgericht, het bewustzijn aan te wakkeren dat in het besef van broeder- en zusterschap, in solidariteit evenals in empathie en wezenlijke betrokkenheid op mensen die onder de armoedegrens leven - de oplossing voor het armoedeprobleem besloten ligt. Zoals zijn voorgangers bekritiseert ook paus Franciscus de dominantie van een ongebreideld liberalisme en van een vrije markt, die niet van staatswege gereguleerd wordt. Ook hij pleit voor staatsinterventie teneinde de waardigheid van de mens te borgen, die voortkomt uit arbeid en die daardoor diens intrinsieke waardigheid tot zijn recht laat komen. Vooral deze paus benadrukt de intrinsieke band tussen de zuiverheid van de persoonlijke drijfveren en moraal en de dynamieken in de markteconomie. Als empathie en compassie bij de rijken aflaten is groeiende ongelijkheid in welvaart het gevolg. Ook dit gevolg bekritiseert hij stelliger dan zijn voorgangers.

Keywords : armoede; Katholieke sociale leer; economie en armoedebestrijding; economie en moraliteit; economie en persoonlijke drijfveren.

        · abstract in English     · text in Dutch     · Dutch ( pdf )