Abstract

KIENSTRA, Natascha; KARSKENS, Machiel  and  IMANTS, Jeroen. Filosoferen in de klas: Een analyse van filosofische werkvormen. Tydskr. geesteswet. [online]. 2014, vol.54, n.4, pp.753-771. ISSN 2224-7912.

Het schoolvak filosofie in het voortgezet onderwijs in Nederland kent als één van zijn kerndoelen leerlingen filosofie te leren door leerlingen te leren zelf te filosoferen. In de filosofielessen worden zodoende filosofische vaardigheden (filosoferen) gekoppeld aan kennisinhoud. Bij filosofie leren gaat het om een aantal inhoudelijke domeinen, zoals wijsgerige antropologie, ethiek, sociale filosofie, kennisleer en wetenschapsfilosofie. Bij filosoferen gaat het om vaardigheden als (i) materiaal selecteren, transformeren, structureren en interpreteren, (ii) analyseren, (iii) toetsen, (iv) kritiek maken, en (v) reflecteren. Dit artikel beoogt een bijdrage te leveren aan hoe je dat zelf filosoferen nu onderwijst. We doen een voorstel voor een werkdefinitie van zelf filosoferen als filosofische werkvorm in de klas en stellen een analysekader voor (drie patronen van waarheidsonderzoek). We beschrijven 30 filosofische werkvormen die we in de literatuur vonden en gebruiken de werkdefinitie en de drie patronen om deze werkvormen te analyseren. Onze aanbevelingen zijn dat de filosofiedocent: (i) gebruik maakt van zowel verbindende, als toetsende, als confronterende vormen van waarheidsvinding in zijn werkvormen, (ii) zich bewust is van eigen voorkeuren en ze tijdig compenseert, (iii) de verantwoordelijkheid neemt om in elk van de drie patronen voldoende werkvormen ter beschikking te hebben, (iv) in en tijdens het leerproces van de leerlingen expliciteert in welk patroon ze aan het filosoferen zijn.

Keywords : debat; filosoferen; filosofieles; filosofie doceren; filosofie onderwijzen; filosofische werkvorm; CoPI-methode; kritiek maken; onderwijsleergesprek; reflecteren; Socratische gesprek; waarheidsonderzoek; waarheidsvinding.

        · abstract in English     · text in Dutch     · Dutch ( pdf )